Ragnar ásamt Karitas Sveinsdóttur (f. 1987) á ættarmóti á Mosum sumarið 1987. Elsti og yngsti ættarlaukurinn. Mynd / Bjarni Ól.

Ragnar F. Jónsson - Minning

í dag, 14. apríl, fer fram frá Hafnarfjarðarkirkju útför Ragnars Jónssonar, skipstjóra, Smyrlahrauni 2, Hafnarfirði. Hann andaðist í Landspítalanum 5. apríl sl. eftir nokkurra daga sjúkrahúslegu, en hann veiktist snögglega 25. mars sl.

Hann hét fullu nafni Ragnar Friðrik Jónsson og var fæddur í Hörgsdal á Síðu í Vestur-Skaftafellssýslu 3. maí 1908. Foreldrar hans voru Jón Bjarnason, bóndi í Hörgsdal, og kona hans, Anna Kristófersdóttir, er síðar bjuggu á Keldunúpi og síðast að Mosum á Síðu. Foreldrar Jóns voru Bjarni Bjarnason, bóndi í Hörgsdal og kona hans Helga Pálsdóttir, prófasts í Hörgsdal Pálssonar. Foreldrar Önnu voru Rannveig Jónsdóttir frá Mörk og Kristófer bóndi og póstur á Breiðabólsstað á Síðu, Þorvarðarson, síðast prófasts á Breiðabólsstað á Síðu, Jónssonar.

Ragnar var elstur barna þeirra Jóns og Önnu en þau voru alls 15, sjö systur og átta bræður. Eru þrjár systranna dánar, Kristjana, Sigrún og Ólafía Sigríður. Ragnar ólst upp í Hörgsdal í fjölmennum systkinahópi og frændbarna, en búið var í sambýli við Bjarna bónda í Hörgsdal, sem var bróðir Jóns, og Sigríði konu Bjarna, en hún var systir Önnu. En þau áttu einnig stóran barnahóp. Ragnar fór að vinna við bústörfin að þeirra tíðar hætti strax sem barn, en eigi átti það fyrir honum að liggja að verða bóndi. Mjög ungur, 16-18 ára að aldri, fór Ragnar í atvinnuleit til Suðurnesja. Var það venja þá og síðar, að bændasynir að austan og jafnvel bændur leituðu til Suðurnesja og annarra verstöðva á vetrarvertíð til sjóróðra. Ragnar var fyrst á árabáti frá Höfnum í tvær vertíðir. Hann mun hafa farið til foreldra sinna einhver sumur til heyskaparstarfa eftir þetta og eitt sumar að Keldunúpi, en þangað flutti fjölskyldan vorið 1927. Eftir þetta var Ragnar ætíð við sjómennsku. Tvær vertíðir var Ragnar háseti á togaranum Agli Skallagrímssyni. Hann var háseti á bátum frá Sandgerði og fleiri útgerðarstöðvum og í þrjú sumur með Jóni Kristóferssyni móðurbróður sínum við gæslustörf fyrir Vestfjörðum á vélbátnum Geir goða frá Sandgerði.

Ragnar ávann sér réttindi sem vélstjóri á námskeiði Fiskifélags íslands í mótorvélfræði og er prófskírteini hans dagsett 2. janúar 1930. Þá tók hann smáskipapróf í Reykjavík 22. desember 1931 og skipstjórapróf frá Stýrimannaskólanum og er skipstjóraskírteini hans dagsett 18. janúar 1940. Ragnar var um árabil vélstjóri í Keflavík og lengst á mb. Guðfinni með Guðmundi Guðfinnssyni. En síðan lá leiðin til Hafnarfjarðar er hann gerðist skipstjóri á mb. Ásbjörgu í 5 ár og síðan á mb. Hafbjörgu, en á þeim báti var hann við skipstjórn frá 1946-1972 eða í 26 ár og á meðan því skipi var haldið til veiða.

Þegar Ragnar hafði verið skipstjóri í Hafnarfirði í 25 ár var hann heiðraður af Sjómannadagsráði, og síðar, þann 5. júní 1977, var hann aftur heiðraður á sjómannadaginn sem aldraður sjómaður. Ragnar sótti oft til veiða af kappi og festu og hefi ég það eftir góðum heimildum að hann hafí verið aflamaður góður og hirðumaður um skip og veiðarfæri. Hann var lánsmaður með skip og skipshöfn og óhöpp og slys urðu eigi á allri hans skipstjórnartíð og eitt sinn eða 1. maí 1943 lánaðist honum og skipshöfn hans að bjarga manni úr sjávarhaska er mb. Ársæll frá Njarðvík fórst á landleið í stórsjó. Eftir að Ragnar hætti skipstjórn var hann starfsmaður Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar 1973-1986 við vaktstörf og ýmsa aðra vinnu hjá því fyrirtæki.

Ragnar hafði ætíð sterk tengsl við sveitina og búskapinn austur á Síðu. Hann kom sér því upp smá búskap uppi á Öldum í Hafnarfirði. Átti hann þar nokkrar kindur, ræktaði túnblett og stundaði kartöflurækt. Hafði hann yndi af því að sinna þessum áhugaefnum, þegar tækifæri gafst. Er mér og minnisstætt, að börn sóttu til Ragnars á vordögum er hann annaðist þessi störf og var þeim þá ætíð vel tekið.

Ragnar kvæntist 6. október 1934 Guðrúnu Andrésdóttur frá Stokkseyri fæddri 11. júlí 1913, dóttur Andrésar Ólafssonar, sjómanns og bókbindara, og konu hans, Guðrúnar Sigurðardóttur. Þau kynntust í Keflavík 1931 þar sem Guðrún var við störf. Er mér minnisstætt hvað þau Ragnar og Guðrún voru glæsileg, svo ung og fríð, er þau komu í heimsókn á heimilið á Keldunúpi á Síðu sumarið 1932. Eigi varð þeim hjónum barna auðið. En þess ber að geta, að á heimili þeirra dvöldu oft börn og ungmenni, einkum systurbörn Guðrúnar, sem þau hjón dáðu og nutu samvista við, sem eigin börn væru.

Þau hjónin bjuggu í Hafnarfirði frá árinu 1933, fyrst um tíma í Reykholti í Setbergslandi og síðar á Suðurgötu 37 en eftir það á Linnetsstíg 8, sem nú heitir Smyrlahraun 2, þar sem þau hafa búið alla tíð síðan. Þegar hin mörgu systkini Ragnars austan af Síðu komu suður til margvíslegra starfa lá leiðin ætíð til Hafnarfjarðar á heimili Ragnars og Guðrúnar. Stóð heimili þeirra hjóna okkur systkininum ætíð opið til aðhlynningar og aðstoðar. Fyrir alla þá hjálpsemi er hinum aldna heiðursmanni færðar alúðarþakkir svo og Guðrúnu eiginkonu hans, sem nú lifir mann sinn eftir 54 ára búskap.

Þá skal þess getið hér, að þau hjón buðu og veittu þeim sem þessar línur ritar vist á heimili sínu í tvo vetur vegna náms við Flensborgarskólann í Hafnarfirði. Þó að ég geymi í huga mínum þakklæti og góðar minningar um þá dvöl og aðstoð og vináttu alla tíð, verður að játa að aldrei get ég fullþakkað þeim hjónum.

Ragnar var fremur heilsuhraustur alla tíð. Hann veiktist á árinu 1986 og varð að dvelja á sjúkrahúsi um skeið. En hann öðlaðist viðunandi heilsu aftur og gat dvalið heima. Guðrún, sem hefir um árabil verið með skerta heilsu og oft þurft að dvelja á sjúkrahúsum, gat einnig verið heima. Veitti hún Ragnari einstaka hjálpsemi og umönnun í veikindum hans þó oft væri hún sárveik sjálf. Það var ánægjulegt að fylgjast með því nú hin síðustu misseri, hvað hin elskulegu hjón sýndu hvort öðru í nokkurri elli og sjúkleika mikla alúð og hlýhug. Eg votta Guðrúnu einlæga samúð nú við fráfall Ragnars.

Ragnar var stilltur vel, hafði mjög trausta skapgerð, var nokkuð dulur við fyrstu kynni og flíkaði lítt tilfinningum sínum. En hann var ákaflega hlýr og mildur í framkomu og viðmóti og löðuðust menn að honum, ekki síst börn, en hann var barngóður svo af bar.

Í huga okkar systkina hans var Ragnar ókrýndur höfðingi okkar í sjón og raun. Við minnumst hans með söknuði og þakklæti.

Hann skilaði miklu dagsverki á langri ævi. Ég er þess fullviss að Ragnar hafði traust og virðingu samferðamanna sinna.

Gott er að minnast slíks manns að leiðarlokum.

/Hermann G. Jónsson

Birt í Morgunblaðinu fimmtudaginn 14. apríl 1988.