Kristjana Jónsdóttir - Minning

Í dag kveðjum við yndislega mömmu sem við erum þakklátar fyrir að hafa átt svo lengi að.

Mamma flutti ung að árum til Reykjavíkur, var í vist fyrstu árin og vann síðan við þjónustustörf. Í Reykjavík voru margir dansstaðir á þessum árum og það var einmitt á einum slíkum, Mjólkurbarnum, sem pabbi sá mömmu fyrst, þessa fallegu stúlku sem dansaði svo vel og kunni að tefla.

Mamma og pabbi fluttu í Kópavog og þar fæddumst við systkinin eitt af öðru. Við ólumst upp í Bræðratungunni þar sem var líf og fjör og gott að eiga frændur, frænkur og góða nágranna.

Mamma fór snemma að vinna utan heimilis ásamt því að sinna öllum þeim verkefnum sem þurfti á stóru heimili. Hennar aðalstarf var að annast börn á gæsluvöllum eða róló og vann mamma síðast á Snælandsróló. Mamma vann einnig við ræstingar í Gagnfræðaskóla Kópavogs og þar eigum við systur minningar þegar við reyndum að leggja henni lið. Ekki þótti okkur það alltaf skemmtilegt, sérstaklega þegar við vorum sjálfar komnar í Gaggó en við fórum nú samt, svona oftast.

Mamma var hæglát kona og róleg í fasi en hún vissi hvað hún vildi og gerði það sem hún ætlaði sér. Hún hafði sterka réttlætiskennd og stóð með þeim sem henni þótti órétti beittir. Hún var alltaf boðin og búin til að aðstoða okkur, var alltaf til staðar og kom og gerði án þess að vera beðin um það. Börnin okkar eiga fallegar minningar um ömmu sína þar sem þau spiluðu, horfðu á Disney myndir, lituðu eða fóru út að ganga með ömmu. Það var alltaf tími fyrir þau.

Mamma veiktist af heilabilun fyrir um tíu árum. Það hlýtur að vera þungur kross að bera að tapa minni, færni og getu til daglegra athafna. Það er ekki síður erfitt fyrir aðstandendur að fylgja sínum nánasta inn í heim minnisleysis. Sjúkdómurinn er til staðar með sín einkenni en ekki má gleyma að einstaklingurinn er þar líka og því er það aldrei mikilvægara en í þessum aðstæðum að muna þá sem gleyma.

Mamma dvaldi síðustu fjögur ár á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ. Það voru mikil viðbrigði fyrir hana að flytja að heiman og reyndum við fjölskyldan að gera mömmu þessar breytingar sem auðveldastar. Að öðrum ólöstuðum fær Guðlaug vinkona mömmu hjartans þakkir fyrir þá ræktarsemi sem hún hefur sýnt mömmu alla tíð.

Við systkinin og pabbi höfum borið gæfu til að geta sinnt mömmu fram á síðasta dag. Við höfum ávallt barist fyrir því að henni væri mætt og sinnt svo sómi væri að. Sú barátta hefur ekki verið átakalaus. Pabbi hefur staðið eins og klettur við bakið á mömmu og sinnt henni á aðdáunarverðan hátt. Missir okkar allra er mikill en pabba þó mestur sem sér á eftir lífsförunaut sínum til meira en 60 ára.

Með þessum orðum kveðjum við kærleiksríka mömmu með þakklæti og söknuði.

Hún bar þig í heiminn og hjúfraði að sér.
Hún heitast þig elskaði' og fyrirgaf þér.
Hún ætíð er skjól þitt, þinn skjöldur og hlíf.
Hún er íslenska konan, sem ól þig og þér helgaði sitt líf.

En sólin, hún sígur, – og sólin, hún rís, –
og sjá: Þér við hlið er þín ham ingjudís,
sem ávallt er skjól þitt, þinn skjöldur og hlíf:
Það er íslenska konan, – tákn trúar og vonar,
sem ann þér og þér helgar sitt líf.

(Ómar Ragnarsson.)

/Anna Rósa og Helga

Ég kynntist Kristjönu tengdamóður minni fyrir nærri fjörutíu árum. Þau kynni eru meðal forréttinda sem lífið hefur fært mér. Nanna var einstök manneskja, hæglát, hógvær og óendanlega dugleg.

Eftirminnilegar eru heimsóknir hennar til okkur í Ameríku, þar sem hún hjálpaði til með börnin og aðstoðaði okkur þegar við fluttum heim til Íslands. Ásta og Óli bróðir hennar komu með í eina ferðina þegar ekið var niður alla vesturströndina; það var ógleymanlegt.

Nanna kemur úr risavöxnum systkinahópi ef miðað er við fjölskyldustærð í dag. Þar hefur svo sannarlega orðið að taka tillit og vinna verkin. Ég kynntist nokkrum systkina hennar og þótti mér eftirtektarvert hve samstaðan var þar mikil, umhyggja og væntumþykja áberandi. Ósérhlífni og samkennd einkenndi Nönnu og birtist það mjög greinileg þegar hún studdi mig í miklum erfiðleikum.

Mér þótti því afar vænt um að geta lagt lið þegar hún í ellinni þurfti aðstoðar við. Nú þakka ég þá fyrirmynd sem hún var og allan þann kærleika og umhyggju sem hún ávallt sýndi öllu sínu fólki.

/Guðrún Erla

Í dag kveðjum við elskulega tengdamóður okkar sem lést á áttugasta og áttunda aldursári hinn 25. febrúar sl. Nönnu kynntumst við báðir fyrir um 30 árum. Margs er að minnast frá þessum tíma og mörgum góðum stundum höfum við varið með henni og fjölskyldunni, ekki síst á æskuslóðum hennar austur á Mosum á Síðu.

Það var ekki fyrirferðin og lætin í henni Nönnu. Hún var einstaklega góð og nærgætin, hjartahlý í alla staði og hvers manns hugljúfi. Efst í huga okkar er virðing fyrir réttlætiskennd hennar og umhyggjusemi.

Okkur reyndist hún hin besta tengdamóðir og börnum okkar yndisleg amma. Nanna var skólabókardæmi um hina sterku, íslensku konu sem ólst upp við erfið skilyrði og tókst á við lífið með æðruleysi og dugnaði og skilaði fallegu lífsverki. Hún má vera stolt af því og Sigurjón tengdapabbi og börnin þeirra ekki síður.

Við kveðjum okkar ástkæru Nönnu með söknuði og þakklæti fyrir að hafa kynnst henni. Það eru einstök forréttindi að fá að hafa verið henni samferða.

Blessuð sé minning Kristjönu Jónsdóttur.

/Jens Ágúst og Steinar

Amma var blíð og góð. Hún var hlédræg en lét verða af því sem hún ætlaði sér. Þegar hún skrapp niður í Kron eða Nóatún þurfti alltaf fyrst að varalita sig því ekki var hægt að láta sjá sig á götum Kópavogs með ómálaðar varir.

Heima hjá ömmu voru barnabörnin oft næturgestir, þar á meðal ég. Í sjö ár bjó ég heima hjá ömmu og afa og mikið er ég þakklát fyrir þann tíma. Var ég oft með þegar yngri frændsystkinin mín fengu að gista. Þá var mikið sprellað meðan verið var að borða kjúlla og franskar í kringum kringlótta borðið í eldhúsinu.

Amma vildi allt fyrir alla gera. Við Sigurjón Árni erum elst af barnabörnunum og vorum við oft að metast um það hvort hefði fengið meira. Hvort okkar fékk meira nammi eða stærri ís. Man ég sérstaklega þegar amma taldi snakkskrúfurnar úr pokanum í tvær skálar til að koma í veg fyrir ósætti.

Aldrei man ég eftir ömmu aðgerðalausri. Alltaf var hún á einn eða annan hátt að sinna húsverkunum. Eða að setja í sig rúllur. Eða smyrja hendurnar sínar með Atrix-handáburði. Þau fáu skipti sem hún settist niður gat það verið til að horfa á Leiðarljós sem hún tók alltaf upp á vídeó en svo fannst henni atburðarrásin oft svo hæg að hún hraðspólaði meira eða minna yfir allan þáttinn.

Alltaf brosti amma út í annað yfir fíflaganginum í mér og sagði að ég væri bullustertur. Man ég einu sinni þegar hún veiktist og sagðist alls ekki treysta sér til að elda. Til þess væri hitinn allt of hár. Amma lagðist aldrei í rúmið út af flensu en gerði það núna og bað mig um að sækja hitamælinn. Amma mældi sig og var með 36,5°hita. Þetta fannst okkur mjög fyndið. En amma gat líka fíflast í mér og man ég þegar ég kom mjög montin heim úr unglingavinnunni 13 ára gömul með fyrsta launaseðilinn minn á ævinni.

Þá gantaðist amma við mig og sagðist aðeins ætla að skreppa í bæinn fyrst peningur var kominn í hús. Hún ætlaði aðeins að kíkja í búðir. Ég trúði því ekki að hún ætlaði að rífa af mér peninginn og var smástund að átta mig á því að hún var að stríða mér.

Amma vann með móðurömmu minni, Nönnu Sigurpálsdóttur, í Sjálfstæðishúsinu í tvö ár og fannst mér það alltaf merkilegt að þær hefðu hist áður en ég varð til. Þá hefur amma verið 22 ára. Amma vann líka með systur langömmu minnar, Margréti Auðunsdóttur, á hótelinu á Kirkjubæjarklaustri og sagði hún mér margar sögur af því. Ömmu leið vel fyrir austan og sótti í Mosana alla tíð og var dugleg að skella sér í vinnuferðirnar. Hún sagði mér oft frá því hversu mikið var sprellað og sungið á meðan var verið að gera við og þrífa.

Ömmu þótti sérstaklega vænt um lagið um rósina. Það minnti hana á Rósina okkar og hlustuðum við amma oft á það þegar fór að dimma á kvöldin og við sátum inni í eldhúsi og spjölluðum um alla heima og geima og gjarnan um gömlu tímana. Alltaf leið mér best hjá ömmu í Bræðró.

Elsku amma mín, þakka þér fyrir allar góðu stundirnar, erfiðu stundirnar og allt sem ég hef fengið að upplifa með þér. Takk fyrir allt sem þú kenndir mér og allar sögurnar sem þú sagðir mér.

Blessuð sé minning þín. Hvíl í friði.

/Auður Tinna Harðardóttir

Elsku amma okkar,

Takk fyrir allar góðu stundirnar sem við áttum saman. Það var alltaf frábært að koma í pössun og popp til þín. Ekki má gleyma spilum og ömmukjötinu en svo kölluðum við lærissneiðar í raspi. Við munum ávallt elska þig og sakna þín en vitum af þér á góðum stað í faðmi góðrar fjölskyldu og vina.

Snert hörpu mína, himinborna dís,
svo hlusti englar guðs í Paradís.
Við götu mína fann ég fjalarstúf
og festi á hann streng og rauðan skúf.

Úr furutré, sem fann ég út við sjó,
ég fugla skar og líka úr smiðjumó.
Í huganum til himins oft ég svíf
og hlýt að geta sungið í þá líf.

Þeir geta sumir synt á læk og tjörn,
og sumir verða alltaf lítil börn.
En sólin gyllir sund og bláan fjörð
og sameinar með töfrum loft og jörð.

Ég heyri í fjarska villtan vængjaþyt
Um varpann leikur draumsins perlu glit.
Snert hörpu mína, himinborna dís,
og hlustið, englar guðs í Paradís.

(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)

/Þín barnabörn: Sigurjón Árni, Þorbjörg Anna og Kristjana Björk

Systkini föður míns voru 15 og komust 14 til fullorðinsára. Þau voru flest fædd í Hörgsdal á Síðu og hafa alla tíð lagt mikla rækt við uppruna sinn, með ættarmótum, útgáfu bókar, niðjatals Jóns Bjarnasonar og Önnu Kristófersdóttur og ekki síst með því að stofna sameignarfélag um Mosana þar sem foreldrar þeirra bjuggu áður en þau hættu búskap og fluttu í Kópavoginn. Í æsku barðist ég við að muna nöfnin á öllum systkinum pabba þegar aðrir töldu kindur til að geta sofnað.

Nú þegar Kristjana Jónsdóttir kveður þetta jarðlíf hafa þau öll gengið til feðra sinna og ég upplifi ákveðin þáttaskil. Við afkomendur þessara samheldnu systkina höfum þá skyldu að halda minningum þeirra á lofti. Fyrsta minning mín um Nönnu er þegar hún var með frumburðinn á handleggnum, fyrsta barnið af fimm. Þau bjuggu þá eins og síðan alla tíð í næsta nágrenni við fjölskyldu mína. Þarna voru þau í litlu raðhúsi, líklega þá nr. 17 við Hlíðarveg, við vorum númer 19, þau fluttu síðar í húsið nr. 19, þegar við fluttum okkur um set í næsta hús, seinna áttu foreldrar þeirra eftir að eyða síðustu árum sínum í þessu litla fallega húsi. Nanna hefur verið 26 ára þegar þetta var, ung og falleg kona, eins og þær voru allar systurnar. Nanna og hennar fjölskylda var síðan alla tíð hluti af okkar lífi, hún var frænkan og nágranninn, sem kom og bankaði létt á eldhúsdyrnar, rétt til að kíkja, oftar en ekki eitthvað að hjálpa móður minni. Þessi ljúfa hægláta kona var oft seint á ferðinni því, hennar frítímar voru þegar börnin sváfu. Mér er minnisstætt hvað ég var hissa þegar hún sagðist hafa svo gaman af því að baka að hún gat verið að því langt fram á nótt. Mín fjölskylda naut oft góðs af þessu áhugamáli Nönnu og það var alltaf eitthvað gott og notalegt sem fylgdi samvistum við hana. Það er ljúft að rifja upp margar gleðistundir sem stórfjölskyldan naut saman, afmælisveislur, Mosafundir og ættarmót, þegar allir nutu sín fjarri amstri dagsins.

Ég minnist Kristjönu Jónsdóttur með þakklæti í huga og sendi Sigurjóni, börnum hennar og nánustu fjölskyldu innilegar samúðarkveðjur.

/Anna Ólafsdóttir

Kristjana Jónsdóttir, Nanna, kveður nú síðust af barnahópnum stóra frá Hörgsdal, Keldunúpi og loks Mosum á Síðu. Hún var fjórtánda í röð 15 systkina og hafði við andlát náð hæstum aldri þeirra allra. Segja má að hún sé af fyrstu kynslóð Íslendinga þar sem vænta mátti þess að flestöll börn kæmust upp enda náðu þau öll fullorðinsárum nema nafna hennar dó unglingur úr berklum skömmu áður en Nanna fæddist.

Foreldrar Nönnu bjuggu aldrei á eigin jörð, voru leiguliðar á jörðum og jarðapörtum. Því er augljóst að hjónin voru fátæk en þau voru ekki ein um það á Íslandi í aldarbyrjun. En fólki sem veltir fyrir sér hvernig hægt var að koma upp 15 börnum án þess að þiggja opinbera aðstoð finnst dæmið óleysanlegt og einkum sé borið saman við nútímakröfur. Engan var hægt að styðja til mennta en sum komust til náms af eigin rammleik eða með stuðningi eldri systkina síðar á ævinni.

Ýmislegt varð þó fjölskyldunni til bjargar og má þá helst telja óendanlega sjálfsbjargarviðleitni og jafnlyndi. Börnin tóku ung þátt í búskapnum heima og flest fóru í vistir og vinnumennsku þegar þau komust af barnsaldri. Mikil samheldni einkenndi systkinin alla tíð og það var auðfundið að þeim leiddist ekki að hittast. Hneigð til gamansemi var komin frá húsfreyjunni sem svaraði þegar hún var spurð hvort ekki hefði verið erfitt að ala upp öll þessi börn: „Það bjargaði mér að ég gat alltaf hlegið að vitleysunni í krökkunum.“ Nanna hefði hæglega getað tekið þannig til orða, enda þykir þeim sem þetta ritar sem þeim mæðgum hafi mjög svipað saman.

Þrjú yngstu systkinin, Halldór, Nanna og Ólafía, hleyptu heimdraga af Síðunni um líkt leyti. Atvikin höguðu því svo að þau komu oft til foreldra minna í Kópavogi, bróður síns Ólafs og Ástu. Fyrst voru þau kærkomnir, kátir gestir, síðar ílentust þau öll með fjölskyldum sínum í næsta nágrenni. Þegar afi og amma og Helga, elsta systirin, hættu að búa á Mosum 1960 fluttu þau í lítið hús sem fjölskyldunni var vel kunnugt á Hlíðarvegi 29a en þar höfðu Nanna og Sigurjón búið með börnum sínum í nokkur ár en fóru nú í eigið raðhús í Bræðratungu 8.

Náin vinátta var með mágkonunum Nönnu og Ástu, móður minni. Eftir að Nanna stofnaði heimili áttu þær alltaf heima í sömu brekkunni og hittust oft í viku. Þær voru báðar sveitastúlkur og Skaftfellingar og þurftu ekki langan formála að kynnum sínum. Í erli daganna var þeim kær hvíld yfir „tíu dropum“, töluðu á lægri nótunum og stutt í einu. Báðar voru hláturmildar en hlógu ekki með sköllum. Þetta voru þeim góðar stundir sem við systkinin minnumst með gleði.

Barnaskarinn í sveitinni fældi Nönnu ekki frá því að eignast fimm börn sjálf og vinna síðar á gæsluvöllum Kópavogs með smáfólkinu. Hún hafði sterka réttlætiskennd og var ráðholl og hjálpsöm, reyndist þeim best sem mest þurftu á henni að halda. Ég og fjölskylda mín þökkum henni langa samfylgd og vináttu og sendum Sigurjóni og fjölskyldu samúðarkveðjur.

/Bjarni Ólafsson